Opinie: De Afghanen verdienen een humaan asielbeleid

Vorige week opperde de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Sammy Mahdi (CD&V), nog dat de situatie in Afghanistan geen reden mocht zijn om uitgeprocedeerde Afghanen niet terug te sturen naar hun thuisland. Mahdi keerde zijn kar, maar deze uitspraken zijn typerend voor een politiek waarbij stoere praat en snelheid primeren boven perspectief en een grondig doordacht beleid.

Vandaag zijn we geconfronteerd met gruwelijke beelden uit Afghanistan. Duizenden mensen die op de luchthaven van Kaboel wanhopig proberen om een zitje op een van de vertrekkende vliegtuigen te bemachtigen. Radeloze ouders met hun jonge kinderen, die hopen op een of andere manier uit deze nachtmerrie te ontsnappen. Voor ons zijn het beelden. Voor de Afghanen is deze nachtmerrie nu hun realiteit.

Na twintig jaar trokken de westerse legers die vrijheid zouden brengen, zich vorige week terug uit Afghanistan. In die twintig jaar is het land onderdrukt, bezet en belogen. De voedingsbodem voor de taliban werd er nooit verzwakt, wel integendeel. Het resultaat dat we vandaag zien, na twintig jaar inmenging, is geen vrijheid voor de Afghanen. Er blijft een instabiel land achter, onderhevig aan interne strubbelingen en conflicten, zo wankel dat een zuchtje het omver kon blazen.
Kaboel is ingenomen. Ondanks de garanties dat de Afghaanse troepen adequaat werden opgeleid en weerstand zouden bieden, ligt Afghanistan nu onder talibanbewind. De Amerikaanse president Biden drukte de wereld op het hart dat de kans dat dit kon gebeuren, heel klein was. Hij sloeg de bal mis. Dus nu ontvluchten de Afghanen hun land. Ze vluchten weg van de oorlog, de onderdrukking, de openbare executies, de sharia, de vrouwenhaat, de kinderindoctrinatie. Ze vluchten weg, ver weg van de gruwel. Het is wat u en ik ook zouden doen.

Legale toegangswegen

Het is duidelijk dat we het geweld en de schending van rechten in Afghanistan veroordelen. Ook al faalde de betrachting van de westerse troepen ter plekke, onze taak zit er allesbehalve op. Nu is het aan ons om ons engagement voor mensenrechten en onze gastvrijheid te tonen tegenover hen die het nodig hebben. Het is hoog tijd voor ambitieuze en menselijke oplossingen, die Afghanen op de vlucht een reddingsboei bieden.

Veilige en legale toegangswegen voor mensen op de vlucht zijn eens te meer een urgente noodzaak. Want niemand vindt het normaal om te moeten toezien hoe mensen in Afghanistan die met hun gezin willen ontkomen aan het dreigende geweld, dat niet kunnen. Straks kunnen ook zij niet anders dan helse wandelroutes te ondernemen via de Balkan, waar een levensgevaarlijk kat-en-muisspel ontstaat met mensensmokkelaars en grenswachten, om uitgeput een veilige plek te bereiken om te leven. Via de bestaande visum- of gezinsherenigingsprocedures maken zij immers geen kans om Europa te bereiken. Geef de mensen die Afghanistan vandaag ontvluchten dus kansen. Visumvoorwaarden versoepelen, de gezinsherenigingsprocedure uitbreiden, een structureel hervestigingsbeleid voeren: allemaal instrumenten waarover België beschikt en de staatssecretaris voor Asiel en Migratie kan beslissen.

Snelle levenslijn

Sommige Afghaanse burgers en hun familieleden lopen op dit moment bijzondere gevaren. Zij die de westerse troepenmacht, waaronder ook het Belgisch leger, hebben ondersteund, moeten een snelle levenslijn krijgen. Deze mensen en hun families met spoed uit Afghanistan evacueren is de boodschap.

Het is evident dat het Belgische Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen, dat beslist over de asielaanvragen, gehoor geeft aan de recente oproep van de Verenigde Naties. Het UNHCR vraagt luid en duidelijk aan alle landen die de Vluchtelingenconventie toepassen, om Afghanen niet meer te weigeren op basis van een intern vlucht­alternatief. Het huidige beleid waarin Afghanen, en mensen op de vlucht in het algemeen, niet over veilige en legale toegangswegen beschikken, dwingt hen in de armen van de mensensmokkelaars.

Ook eisen we van de Dienst Vreemdelingenzaken de onmiddellijke vrijlating van de Afghanen die nog steeds worden vastgehouden. U zult het ermee eens zijn dat, bij gebrek aan enig perspectief tot uitwijzing binnen een redelijke termijn, hun detentie volstrekt nutteloos is geworden.

Door een menselijk asielbeleid te voeren, en als België een voortrekkersrol op te nemen voor Europese en internationale samenwerking, zijn we in staat om een verschil te maken voor de vele mensen die het geweld willen ontvluchten. In het aangezicht van de gruwel die we zien voltrekken in Afghanistan, staan we niet machteloos. Een vuist maken tegen mensenrechtenschendingen doen we ook door de slachtoffers ervan te verwelkomen. Die Belgische en internationale solidariteit tonen, is wat staatssecretaris Mahdi nu te doen staat.