Wat is er aan de hand?

Mensen op de vlucht bevinden zich al weken in een penibele situatie aan de Wit-Russische grens. De buurlanden van Wit-Rusland; Polen, Litouwen en Letland hebben hun grenscontroles aangescherpt en onderscheppen iedereen die de grens probeert over te steken. Hierdoor zitten deze mensen vast in een onherbergzaam grensgebied met een compleet gebrek aan basisvoorzieningen. Om deze situatie op te lossen stelde de Europese Commissie gisteren tijdelijke maatregelen voor die Polen, Litouwen en Letland zouden toestaan om de situatie op een “menselijke, ordelijke, waardige en met respect voor fundamentele rechten” aan te pakken. Vluchtelingenwerk Vlaanderen maakt zich echter grote zorgen over dit voorstel, dat het recht op asiel en het verbod op non-refoulement in het gedrang brengt.

Onze beoordeling?

Het voorstel in de huidige context

Het voorstel van de Commissie laat toe om mensen op de vlucht die op het grondgebied van Polen, Litouwen en Letland worden aangehouden vast te zetten in een gesloten centrum voor maximum 16 weken. De materiële voorzieningen waar deze mensen recht op hebben mogen ook beperkt worden tot het absolute minimum. Daarnaast zal de versnelde asielprocedure toegepast worden op deze mensen, waardoor er veel minder procedurele waarborgen van toepassing zijn. Dit alles is een verdere race to the bottom en holt het recht op asiel en eerlijke procedures verder uit.

Het klopt dat de acties van Wit-Rusland onacceptabel zijn, maar dit mag geen vrijgeleide geven aan Europese lidstaten om ongestraft het recht op asiel niet te respecteren. Het aantal mensen aan de Wit-Russische grens is een beheersbaar aantal, en kan met Europese samenwerking en solidariteit perfect opgevangen worden. Een ordentelijke aanpak van de situatie, met respect voor Europees en Internationaal recht zou een constructievere manier geweest zijn om op de Wit-Russische provocaties te reageren.

Het voorstel als voorproefje van wat komt

Deze tekst van de Commissie geeft ook een pijnlijke blik vooruit op wat de toekomst brengt. In 2020 lanceerde de Commissie met veel pracht en praal het nieuwe Migratie- en Asielpact. Dit pact hervormt het Europese asiel- en migratiebeleid compleet, en legt grotendeels de focus op een screening aan de grens van elke persoon die op irreguliere wijze de buitengrens wilt doorkruisen. Als deze personen asiel aanvragen, en afkomstig zijn uit een land met een lage beschermingsgraad (20%) zullen zij in een versnelde grensprocedure belanden tijdens dewelke ze in een gesloten centrum moeten verblijven.

Deze praktijk is ook van toepassing op gezinnen met kinderen ouder dan 12 jaar. Het doel van de grensprocedure is de verzoeker om internationale bescherming behandelen alsof die zich nog niet op het grondgebied van de EU bevindt. Dit Europees Pact biedt geen enkele garantie voor kwalitatieve asielprocedures, en houdt geen rekening met de rechten van het kind.

De European Council on Refugees and Exiles (ECRE), een koepelorganisatie waar Vluchtelingenwerk Vlaanderen lid van is, heeft in verschillende publicaties het problematische karakter van dit Europees pact benadrukt. 

Lees het hier

Wat verwachten we van België?

Staatssecretaris Mahdi gaf in zijn beleidsnota van 2020 aan dat “internationale verdragen en akkoorden onder druk staan. Nochtans vormen ze een hoeksteen van een op regels gebaseerde internationale orde. Internationaal recht laat staten toe stabiele en georganiseerde internationale betrekkingen te onderhouden”. Wij vragen dan ook dat België dit voorstel van de commissie sterk veroordeelt, en tegenhoudt. Daarnaast moet België binnen de Europese Unie een voortrekkersrol blijven spelen voor het respecteren van de rechten van mensen op de vlucht.

Iedereen aan de Wit-Russische grens moet de mogelijkheid hebben om asiel aan te vragen binnen de Europese Unie, en moet op een menswaardige manier opgevangen worden. Elke asielaanvraag moet op een individuele manier beoordeeld worden.