14-03-2022

Situatie voor Oekraïners in België

Er heerst nog onduidelijkheid voor Oekraïense asielzoekers in België en voor mensen wiens familie nog in Oekraïne verblijft. Verschillende Oekraïners wonen in België met een tijdelijk verblijf, en worden nu geconfronteerd met de onmogelijkheid om terug te keren naar Oekraïne. Daarom proberen we een overzicht te geven van de verschillende mogelijkheden om een tijdelijke verblijfsvergunning te verkrijgen.

Conflict Oekraïne - Vluchtelingenwerk Vlaanderen

We raden aan om de websites van de bevoegde instanties regelmatig te consulteren: Dienst Vreemdelingenzaken, Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen en Buitenlandse Zaken. Voor vragen over Belgen en familieleden die Oekraïne wensen te verlaten kan je contact opnemen met het callcenter: 02 501 4000.

Een verzoek om internationale bescherming indienen

Je hebt altijd het recht om een verzoek om internationale bescherming in te dienen. Dit geldt voor Oekraïners die al langer in België verblijven, en ook voor diegenen die hier nu aankomen. Je kan een verzoek indienen op het Klein Kasteeltje in Brussel (Passendalestraat 2, 1000 Brussel), elke werkdag in de ochtend om 08u30. Opgelet, de afgelopen weken was het erg druk aan het Klein Kasteeltje. Hierdoor konden alleenstaande mannen geen verzoek om internationale bescherming indienen.

Tijdens de asielprocedure heb je een tijdelijk verblijfsrecht totdat je een finale negatieve beslissing ontvangt. Daarnaast heb je recht op een opvangplaats, en krijg je medische en psychosociale hulp.

Personen met tijdelijke bescherming kunnen zonder problemen een verzoek om internationale bescherming indienen. De activering van deze richtlijn heeft wel een impact op de behandeling van verzoeken om internationale bescherming van personen met een tijdelijke beschermingsstatus. Zolang iemand deze tijdelijke beschermingsstatus heeft, zal het onderzoek naar de beschermingsvraag opgeschort worden (artikel 57/9, Vreemdelingenwet).

Op 28 februari kondigde het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen een opschorting aan voor beslissingen over verzoeken om internationale bescherming van Oekraïense onderdanen. Dit betekent dat er voorlopig geen weigeringsbeslissingen worden genomen, en geen beslissingen over de vluchtelingenstatus of de subsidiaire beschermingsstatus.

Deze opschorting heeft ook als gevolg dat er geen persoonlijke verhoren worden georganiseerd voor Oekraïense onderdanen.

Meer info over internationale bescherming en de opschorting door het CGVS:

Tijdelijke bescherming

De Europese Raad keurde op donderdag 3 maart de activering van de tijdelijke beschermingsrichtlijn goed. In België hebben de volgende personen recht op tijdelijke bescherming:

Oekraïense onderdanen en hun kerngezin
Personen met een Oekraïense beschermingsstatus en hun kerngezin

In het Raadsbesluit staat aangegeven dat enkel personen die Oekraïne moesten verlaten na 24 februari in aanmerking komen voor tijdelijke bescherming. België past tijdelijke bescherming ruimer toe, en personen die voor 24 februari al in België verbleven kunnen ook in aanmerking komen voor tijdelijke bescherming. Deze personen moeten duidelijk kunnen aantonen dat ze al enige tijd in België verblijven (regulier of irregulier).

In principe komen andere derdelanders die wettig verblijven in Oekraïne niet in aanmerking voor tijdelijke bescherming. In navolging van de richtlijnen van de Europese Commissie van 21 maart 2022 kent België ook de tijdelijke bescherming toe aan derdelanders die:

voor 24 februari 2022 legaal verbleven in Oekraïne
er een geldig onbeperkt verblijfsrecht hebben
niet in veilige en duurzame omstandigheden kunnen terugkeren naar hun land van herkomst of regio binnen hun land van herkomst.

Derdelanders met een korte verblijfsvergunning in Oekraïne (zoals studenten of werknemers) hebben geen recht op tijdelijke bescherming in België. Zij hebben wel de mogelijkheid om een verzoek om internationale bescherming in te dienen.

Personen die zich willen registreren voor tijdelijke bescherming kunnen zich met hun identiteitsdocumenten om 08u30 aanmelden in het registratiecentrum bij Paleis 8 op de Heizel (Verregatstraat 1, 1020 Brussel). Dit registratiecentrum is 7 dagen op 7 geopend, en bereikbaar met metrolijn 6 (halte Heizel). Hoe je dit registratiecentrum kan bereiken vind je hier. Na registratie voor tijdelijke bescherming krijg je een attest.

Met dit attest kan je naar de gemeente van je verblijfplaats gaan, waar je een A-kaart kan aanvragen die 1 jaar geldig is. Na een positieve woonstcontrole zal de gemeente je inschrijven in het vreemdelingenregister, en je een A-kaart afleveren. Deze A-kaart kan twee keer voor 6 maanden verlengd worden. Hierna kan zij nog voor een periode van 1 jaar verlengd worden indien de Europese Commissie besluit dat de situatie in Oekraïne nog niet veilig genoeg is om terug te keren.

Personen met tijdelijke bescherming hebben recht op:

Aansluiting bij een ziekteverzekering
Toegang tot de arbeidsmarkt
Equivalent leefloon
Gezinsbijslagen
Inburgering

Deze tijdelijke bescherming kan vroegtijdig opgezegd worden, indien de Europese raad besluit dat de situatie in Oekraïne "zodanig is dat de personen aan wie tijdelijke bescherming is verleend, onder veilige en duurzame omstandigheden kunnen terugkeren".

Meer info over tijdelijke bescherming kan je vinden op de website van de Dienst Vreemdelingenzaken:

Infopagina 'Tijdelijke bescherming' Dienst Vreemdelingenzaken

Kort verblijf aanvragen na aankomst in België

Oekraïense onderdanen kunnen visumvrij naar België reizen. Bij aankomst kunnen ze een aankomstverklaring afleggen bij hun gemeente van verblijf, waarna ze 90 dagen kunnen verblijven in België. Dit kort verblijf kan -in uitzonderlijke omstandigheden- verlengd worden. Overmacht, humanitaire redenen of ernstige, persoonlijke redenen van dwingende aard kunnen redenen zijn voor verlenging. Volgens de website van de Dienst Vreemdelingenzaken kan een verlenging aangevraagd worden indien de situatie in Oekraïne het niet toelaat om terug te keren.

Opgelet: in kort verblijf heb je geen recht om te werken, geen recht op OCMW-steun en kan je in principe niet aansluiten bij de publieke ziekteverzekering in België. Het is aangeraden om een reisverzekering af te sluiten die je medische kosten dekt.

Meer info over de aankomstverklaring:

Opvang voor Oekraïense mensen

Oekraïense onderdanen die geen verzoek om internationale bescherming indienen, en een opvangnood hebben kunnen zich hiervoor aanmelden bij het registratiecentrum in Paleis 8 op de Heizel (Verregatstraat 1, 1020 Brussel). Dit registratiecentrum is 7 dagen op 7 geopend, en bereikbaar met metrolijn 6 (halte Heizel). Hoe je dit registratiecentrum kan bereiken vind je hier.

Hierna worden zij enkele nachten opvangen in 'noodopvang' in Brussel, waarna ze doorstromen naar een opvangplaats via de #plekvrij campagne. Dit kunnen plaatsen zijn aangeboden door lokale besturen of door individuele burgers. De bedoeling is om het verblijf in deze opvangvorm zo kort mogelijk te houden, en de Oekraïense onderdanen zo snel mogelijk te laten doorstromen naar de reguliere huizenmarkt. Gezien de extreme krapte aan betaalbare huisvesting, zal men snel een sterk plan moeten ontwikkelen voor de huisvesting van mensen met een beschermingsstatuut.

Er is een grote nood aan structureel beleid om de opvang en begeleiding van Oekraïense mensen op de vlucht te verzekeren. ORBIT vzw stelde hiervoor een overzichtelijke checklist op.

Infopagina's over Oekraïne

Ondertussen zijn er heel wat verschillende organisaties en overheidsdiensten met informatiepagina's over Oekraïne. Zie je door het bos de bomen niet meer? We geven hieronder een overzicht: