Legal helpdesk hielp op één jaar tijd 5783 asielzoekers zonder opvang

Sinds oktober 2021 geeft Fedasil geen opvang meer aan alleenstaande mannen op de dag van hun asielaanvraag. De overheid schendt hiermee de duidelijke en onvoorwaardelijke verplichtingen die haar opgelegd zijn door Belgisch en Europees recht. Hierdoor moeten deze mensen vaak maandenlang op straat slapen vooraleer ze de opvang krijgen waar ze recht op hebben. Al die tijd krijgen ze van de overheid geen enkele vorm van ondersteuning. De enige manier om een opvang te krijgen is via de rechtbank en een advocaat.

We zijn de legal helpdesk gestart vanuit een humanitaire reflex: hoe kunnen we zo snel mogelijk iedereen zonder opvang helpen? Ondertussen is deze plek uitgegroeid tot een juridische werking die asielzoekers zonder opvang ondersteuning biedt voor opvangplaatsen én voor de asielprocedure

Vanaf het begin van de opvangcrisis was Vluchtelingenwerk in de weer om asielzoekers zonder opvang aan ee advocaat te helpen. Aanvankelijk werkte de ngo in een klein lokaal in de Oppemstraat. Met een team van vrijwilligers verwelkomden we al snel meer dan 80 asielzoekers per dag. Helaas bleef de opvangcrisis verergeren, waardoor we deze werking moesten opschalen.

Koude steen

Een jaar geleden, op 19 april 2022, startten we een samenwerking met een groep vrijwillige advocaten van internationale kantoren en het Bureau voor Juridische bijstand van de Franstalige balie van Brussel (BAJ) en creëerden we de ‘legal helpdesk’: een eerstelijns helpdesk waar dakloze asielzoekers dagelijks terecht kunnen voor een warm onthaal met koffie en thee en informatie over de opvangcrisis, de asielprocedure en hun rechten.

Elk van hen krijgt er een advocaat aangesteld, die de schending van hun opvangrecht kan aanvechten bij de rechtbank en hen kan begeleiden tijdens hun asielprocedure. De legal helpdesk verhuisde intussen naar een ruimere locatie, die het OCMW van Brussel ter beschikking stelde.Tot nog toe vielen onze voorstellen op een koude steen. 

De legal helpdesk is een unieke samenwerking tussen internationale advocatenkantoren, de balie van Brussel en Vluchtelingenwerk Vlaanderen. Meer dan 220 advocaten van 30 advocatenkantoren met uiteenlopende praktijken en vaardigheden, bijgestaan door rechtenstudenten en vrijwilligers, bieden in dit kader hun vrijwillige hulp aan. Op die manier konden we al 5783 personen helpen

Via de legal helpdesk hebben intussen meer dan 5783 asielzoekers individuele ondersteuning kunnen krijgen van ‘tweedelijnsadvocaten’, aanvankelijk via het bureau voor juridische bijstand van Brussel en vervolgens ook via de bureaus voor juridische bijstand van Antwerpen en Leuven. De juridische stappen van deze advocaten, die de schending van de rechten van hun cliënten aanvechten, hebben al geleid tot meer dan 7000 veroordelingen van Fedasil en 1800 injuncties van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

Elke dag nieuwe mensen op straat

Beide gerechtelijke instanties manen de Belgische overheid aan om het opvangrecht van deze mensen te respecteren. Toch blijft de overheid deze rechterlijke bevelen in de wind slaan en het principe van de rechtstaat schenden. De eerste maanden kregen asielzoekers zonder opvang via de legal helpdesk binnen tien dagen een opvangplaats. Ondertussen is de gemiddelde wachttijd opgelopen tot 4 maanden.

Onze medewerkers hebben de moeilijke taak om aan hen uit te leggen dat ze - ondanks een veroordeling van Fedasil - niets meer kunnen doen. Hoewel er op 17 maart 2023 een federaal akkoord gesloten is over migratie, blijven daadkrachtige oplossingen uit. Elke dag staat er een nieuwe groep mannen op straat.

We blijven benadrukken dat deze opvangcrisis opgelost kan én moet worden. Hiervoor is politieke wil nodig om op korte termijn extra opvangplaatsen te creëren. De manier waarop ons land de opvang voor mensen uit Oekraïne heeft gerealiseerd, toont voor ons dat dit mogelijk is. De legal helpdesk zal dus, zolang het nodig is, haar werk verderzetten.