Mijn laatste blog

Blog - Vluchtelingenwerk Vlaanderen

Dit is mijn laatste blog. Ik wou dat ik kon schrijven dat de situatie eindelijk is verbeterd en dat we eindelijk weer normaal zijn, maar dat zou ver van de werkelijkheid zijn. De situatie is dezelfde als toen ik aankwam - in een crisis! Daarom is het zo belangrijk dat er mensen zijn zoals het fantastische team van Vluchtelingenwerk Vlaanderen, dat zich onvermoeibaar inzet om elk obstakel te overwinnen dat asielzoekers in de weg wordt gelegd.

Werken met het Startpunt-team was voor mij een zeer interessante reis en opende me echt de ogen voor enkele van de slechtste aspecten van de Europese samenleving. Voor ik naar hier kwam, zou ik gezworen hebben dat de Belgische asielprocedure een van de beste voorbeelden was van hoe het gemeenschappelijk Europees asielstelsel zou kunnen slagen. Maar theorie en realiteit hadden niet verder uit elkaar kunnen liggen.

Ik ben nog steeds van mening dat we lessen kunnen trekken uit de Belgische aanpak, maar we moeten ze baseren op het werk van het maatschappelijk middenveld en ngo's en niet op het regeringsbeleid. Ik was onder de indruk van de snelheid waarmee verschillende organisaties besloten een rechtszaak tegen Fedasil aan te spannen. Ik was ook onder de indruk van de snelheid waarmee verschillende ngo's in december de handen ineen sloegen om humanitaire hulp te organiseren voor al diegenen die buiten Klein Kasteeltje bleven slapen.

Tegelijkertijd zijn er zoveel andere schokkende verhalen die me mijn hele carrière zullen bijblijven. Ik ben nog steeds gefrustreerd, misschien zelfs teleurgesteld, telkens ik kinderen op straat of in metrostations zie slapen. Dit zou niet mogen gebeuren in een welvarende stad, en zeker niet in een stad die verondersteld wordt het epicentrum van de Europese waarden te zijn. Ik denk niet dat veel van deze kinderen internationale bescherming zoeken, maar ik kan me voorstellen dat velen van hen door de mazen van het net glippen. Enkel en alleen omdat ze niet als Belgisch geregistreerd staan.

Ik geef toe dat geen enkel systeem perfect is, maar dit lijkt een ongelooflijke tekortkoming. Het verbaast me dat er in zo'n moderne stad kinderen naar me toe komen en om geld bedelen - of erger nog, me vragen om hun eten te geven. Ik hoop dat de staat hier iets aan doet, maar sinds november zie ik dezelfde gezinnen op dezelfde straathoeken wonen en voor dezelfde winkels bedelen. Ik vermoed dat iedereen de situatie gewoon door de vingers ziet. Hebben de politieagenten en ambtenaren die deze gezinnen voorbijlopen niet de plicht om de kinderen te beschermen? Kunnen ze hun gezinnen een beter alternatief bieden, tenminste tot hun kinderen 18 jaar worden?

"Het verbaast me dat er in zo'n moderne stad kinderen naar me toe komen en om geld bedelen - of erger nog, me vragen om hun eten te geven"

Als ik aan Klein Kasteeltje gezinnen ontmoet die voor de derde of vierde keer asiel aanvragen, ben ik altijd bang dat ze in deze situatie terecht zullen komen. Er is één familie in het bijzonder die mijn aandacht trekt. Ze hebben een verbazingwekkend klein meisje dat altijd probeert om het personeel te helpen door thee en koffie uit te delen. Ze ziet er ongeveer vijf of zes jaar oud uit, maar ze heeft al drie talen geleerd ondanks dat ze niet naar school gaat. Dit meisje heeft zoveel potentieel, maar ik ben bang dat ze nooit de kansen zal krijgen die ze verdient. Ook omdat ze zoveel van haar vormingsjaren onderweg was om een veilig land te bereiken waar haar familie zich kan vestigen. Haar familie probeert zich te vestigen in België, maar het is duidelijk niet gemakkelijk voor hen.

Kinderen zijn niet de enige kwetsbare groep. Op zondag verliet ik het Noordstation in Brussel rond 19u30. Ik schaamde me dat ik nogal wat gezichten herkende die in de richting van het station liepen. Het leek me heel onwerkelijk toen ik mensen van zowel het Rode Kruis als Klein Kasteeltje in de buurt zag rondlopen. Voor de mensen van het Klein Kasteeltje heb ik de hoop dat ze binnenkort onderdak krijgen. Velen is reeds elders asiel geweigerd, wat betekent dat hun kans op een negatieve beslissing groot is. Als dat het geval is, kunnen ze in België gemakkelijk in een precaire situatie terechtkomen.

De mannen die ik die zondag tegenkwam, zagen er allemaal relatief sterk uit, maar de afgelopen maanden zagen we ook zeer zieke mannen geen onderdak kregen. Ik zal nooit de verlamde man vergeten die met zijn linkerhand zijn rechterhand moest optillen om ons te bedanken dat we hem probeerden te helpen voordat hij wegliep van Klein Kasteeltje en nergens de nacht kon doorbrengen. Ik zal ook niet de ontelbare keren vergeten dat iemand me medische documenten overhandigde waarin stond dat hij een trauma had opgelopen en psychologische hulp nodig had. Kwetsbaarheid definiëren is ongelooflijk moeilijk, maar het is nog moeilijker om tegen iemand van wie je weet dat hij kwetsbaar is, te zeggen dat hij niet voldoet aan de drempel die door iemand anders is vastgesteld.

"Ik hoop dat jullie de komende maanden geweldig werk blijven leveren en inzichten geven voor verandering!"

De afgelopen weken kregen we ook te maken met enkele nieuwe uitdagingen. Het was interessant hoe snel EU-lidstaten reageerden op de toevloed van Oekraïense vluchtelingen, maar het was ook hartverscheurend hoe verschillende groepen die conflictgebieden ontvluchten, verschillend worden behandeld. Dit was vooral het geval toen mensen die langdurig in Oekraïne woonden, vertelden dat zij geen tijdelijke bescherming kunnen krijgen.

Deze week ontmoette ik verschillende koppels die zich afzonderlijk op verschillende locaties moesten aanmelden omdat de een Oekraïner was en de ander slechts iemand die er woonde. Zo was er een zwangere vrouw. Het meisje was erg bang dat haar partner, met wie zij in een traditionele ceremonie was getrouwd, naar Nigeria zou worden gedeporteerd. Zij was bang dat haar familie zou worden opgesplitst en dat er niemand zou zijn om voor haar kind te zorgen. Ik hoopte dat de Belgische staat haar recht op een gezinsleven zou eerbiedigen, maar ik kon het niet zeggen. Omdat ik wist dat er nog steeds een kans bestond dat dit gezin er samen in zou slagen een oorlogsgebied te ontvluchten om vervolgens gescheiden te worden door de Belgische asieldiensten.

Hoewel al deze situaties en nog vele andere moeilijk waren, weet ik dat de situatie in de EU de komende jaren alleen maar zal verslechteren naarmate meer mensen gedwongen worden te vluchten. Dit zal tot veel meer problemen leiden en veel mensen zullen zonder papieren komen te zitten, als de overheden hun praktijken niet beginnen te veranderen. Ik hoop dat het goede werk van organisaties zoals Vluchtelingenwerk, ertoe bijdraagt dat er betere structuren komen om in de toekomst om meer mensen te beschermen. 

Om deze en nog vele andere redenen wil ik van deze gelegenheid gebruik maken om iedereen bij Vluchtelingenwerk Vlaanderen te bedanken, in het bijzonder de werknemers en vrijwilligers van het Startpunt-team, voor zo'n inzichtrijke ervaring. Ik hoop dat jullie de komende maanden geweldig werk blijven leveren en inzichten geven voor verandering!