Opnieuw staking door politieke impasse rond opvang asielzoekers

Sinds woensdag 27 oktober staken de medewerkers van Fedasil aan het Klein Kasteeltje. Dit betekent dat de asielzoekers die hun procedure willen opstarten, aan het aanmeldcentrum voor een gesloten deur komen te staan. Dit zorgt voor een heel lange opstopping van het systeem en zal – hoe langer de staking duurt – een langdurige impact hebben. Op de eerste dag van de staking werden meer dan 125 mensen geweigerd, onder hen ook minderjarigen en families met kinderen.

Aan de basis van de staking liggen de werkomstandigheden aan het Klein Kasteeltje, waarbij de beloofde personeels- en opvangcapaciteitsinvestering al een tijdje op zich laat wachten. Een groot deel van het personeel werkt nog steeds met tijdelijke contracten en het ontbreken van een grotere structurele buffer, zorgt ervoor dat de capaciteit van de opvang continu boven de 95% schippert.

“Toen we het oorspronkelijke regeerakkoord onder ogen kregen, waren we voorzichtig optimistisch”, zegt onze beleidscoördinator Joost Depotter. “De ambitie werd uitgesproken om 5.400 bufferplaatsen te creëren om zo te kunnen voorzien in de opvang, maar in de praktijk liet de creatie van de bufferplaatsen te lang op zich wachten”.

"Het idee dat er nu mensen op straat komen te staan is verontrustend"

Onder staatssecretaris Mahdi blijft het lang wachten tot de beloofde plaatsen er effectief komen.
“We begrijpen de bezorgdheden van het personeel, maar op zeer korte termijn moet de impact van deze staking beperkt worden. Het idee dat er nu mensen op straat komen te staan is verontrustend. Op dit moment kunnen enkel een beperkte groep niet-begeleide minderjarige vreemdelingen op hulp rekenen. Dit kan echt niet”, aldus Depotter.

Gesloten deuren

Hoewel het enkel het personeel van Fedasil is dat staakt, bleven oorspronkelijk ook de deuren van DVZ gesloten. Dit betekent dat zelfs mensen die geen nood aan opvang hebben hun asielprocedure niet kunnen opstarten. Asielzoekers moeten nog steeds de mogelijkheid krijgen om hun asielaanvraag te laten registreren, los van deze staking. Donderdag openden ze echter wel de deuren.

Vluchtelingenwerk Vlaanderen pleit voor onmiddellijke opvang voor wie geen toegang heeft tot het Klein Kasteeltje en aangepaste opvang voor de meest kwetsbaren.

Wij hopen ook dat deze situatie iedereen goed wakker schudt. “We moeten naar een structureel ander opvangsysteem, waarbij we inzetten op kleinschalige, goedkopere en flexibele opvang. Lokale besturen vragen al lang om een duidelijk kader om lokale opvanginitiatieven op te richten”, zegt Depotter. “Zet gewoon de mensen voorop. Zowel het personeel als de mensen die op zoek zijn naar veiligheid en opvang.”

Situatieschets

Verslag opgesteld door Startpunt en het Beschermingsteam van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. Periode: 19/10/2021 tot en met 04/11/2021

Op 16 september uitte Vluchtelingenwerk Vlaanderen haar bezorgdheid over de situatie waarin asielzoekers zich in Klein Kasteeltje bevonden. Als gevolg van de hoge druk op het opvangnetwerk in België was er een wijziging in de werking van het aanmeldcentrum, wat een directe negatieve impact had op de mogelijkheid om asiel aan te vragen. Sindsdien heeft ons Startpunt-team de situatie op de voet gevolgd en een langzame, maar geleidelijke, verbetering van de situatie vastgesteld tot afgelopen 18 oktober, toen de situatie drastisch veranderde.

De belangrijkste richtlijn die het aanmeldcentrum tijdens de periode hanteerde was dat ze alleen asielafspraken zouden uitdelen aan mensen die om 8u30 uur aanwezig waren (behalve voor specifieke kwetsbare gevallen).

• Op 18 oktober staakten de medewerkers van Fedasil om hun arbeidsomstandigheden en de kritieke situatie in het aanmeldcentrum aan te klagen. Het centrum, waar asielzoekers verblijven, voor ze doorstromen naar het reguliere opvangnetwerk, zit overvol.
• Sinds die dag is het aantal mensen dat wordt binnen gelaten in het Klein Kasteeltje om een asielaanvraag in te dienen op een zeer verontrustende manier gedaald.
• Op dinsdag 19 oktober kregen 60 asielzoekers die om 8.30 uur aanwezig waren, geen afspraak.
• Op woensdag 20 oktober kregen alleen gezinnen en asielzoekers met een visueel kwetsbaar profiel een afspraak, wat betekent dat 150 mannen voor een gesloten poort stonden.
• Op donderdag 21 oktober waren er ongeveer 120 mannen aanwezig, van wie er slechts een 50-tal toegang kregen. 70 mannen hadden dus geen toegang. Diezelfde dag was ook het Fedasil Infopunt, waar geregistreerde asielzoekers terecht kunnen met vragen over hun situatie in België, voor het eerst vanaf 9.30 uur gesloten voor het publiek, terwijl dit normaal tot 12.30 uur open blijft. Wel was er vanaf donderdag een team van Fedasil aanwezig buiten de poorten van het centrum om te duiden waarom mensen geen toegang kregen.
• Op vrijdag 22 oktober waren 140 asielzoekers aanwezig. 60 mannen hadden geen toegang tot het aanmeldcentrum.

In een poging om hen te helpen verwijzen de Fedasil-medewerkers hen door naar het Croix Rouge dagcentrum ‘PSA’. Dit centrum biedt geen nachtopvang aan, maar wel ondersteuning overdag. Ook krijgen zij een telefoonnummer van de daklozencentra van het Brusselse ‘Samusocial’. Samusocial geeft jammer genoeg aan ook geen beschikbare plaatsen te hebben voor alleenstaande mannen.

Maandag 25 oktober

Er werden 200 afspraken uitgedeeld. 93 mannen bleven achter zonder afspraak. Het Infopunt van Fedasil was slechts open tot 12u30. We hebben gepusht om kwetsbare profielen een afspraak te kunnen geven.

Dinsdag 26 oktober

200 afspraken uitgedeeld. 95 mannen bleven achter zonder afspraak. Het Infopunt van Fedasil was gesloten. Mensen sliepen voor de poorten van het Klein Kasteeltje, of arriveerden al rond 4u 's ochtends in de hoop een afspraak te krijgen. Er zijn mensen die al meer dan een week op een afspraak wachten.

Woensdag 27 oktober

Staking van medewerkers Fedasil. Meer dan 125 mensen kwamen voor een gesloten poort te staan.
Wij zochten naar opvangplaatsen voor de meest kwetsbare profielen.

Donderdag 28 oktober

Staking van medewerkers Fedasil. De Dienst Vreemdelingenzaken opende de deuren om afspraken uit te delen, maar de mensen konden niet op de noodzakelijke opvang rekenen. We verzochten Fedasil om een uitzondering te maken voor de meest kwetsbare profielen. Dankzij onze interventie, konden er toch 6 minderjarigen en 3 families die nacht op slaapplaats rekenen.

Vrijdag 29 oktober

Iedereen die vóór 8u30 aankwam, kon een aanvraag indienen. Families en minderjarigen kregen opvang. De meeste alleenstaande mannen kregen echter geen toegang tot opvang of medische begeleiding. We konden niet nagaan welke criteria Fedasil hanteerde om bepaalde mensen al dan niet binnen te laten.

Het Startpunt-team is ook begonnen om mensen in contact te brengen met advocaten die een beroep indienen bij de arbeidsrechtbank tegen Fedasil. Zo proberen we opvang voor al deze mensen af te dwingen.

Maandag 1 en dinsdag 2 november

Fedasil en DVZ zijn gesloten (verlof).

woensdag 3 november

Op woensdag was de situatie aan het Klein Kasteeltje na enkele sluitingsdagen werkelijk dramatisch. Een 400-tal mensen stonden aan de deuren, waarvan 35 gezinnen, 40 niet-begeleide minderjarigen en ongeveer 215 alleenstaande mannen. Deze mannen maken nu geen enkele kans op een opvangplaats. Dit betekent voor de grote meerderheid van hen weer een extra nacht op straat, geconfronteerd met koude, regen en onzekerheid. Ze vragen ons wanneer ze wél een slaapplaats zullen krijgen. Wij moeten het antwoord schuldig blijven.

donderdag 4 november

Opnieuw meer dan 200 mensen aan de deuren. Opnieuw enkel families en niet-begeleide minderjarigen die toegang krijgen tot het het opvangnetwerk. Alleenstaande mannen krijgen geen plaats, en kunnen soms zelfs geen asielaanvraag indienen. Dit resulteert in nog meer onzekerheid, en nog minder rechten. Deze situatie is onhoudbaar voor alle betrokken actoren. Elke dag neemt het aantal mensen op straat toe, en de temperatuur zal blijven dalen. Noodopvang is nu meer dan ooit broodnodig. 

vrijdag 5 november

Iedereen die om 8u30 aanwezig was, kreeg een afspraak. Echter kregen alleen vrouwen en niet-begeleide minderjarigen opvang. Ook mannen met een bijlage van voor 28 oktober mochten binnen en kregen opvang. De rest mocht zich alleen inschrijven.

Maandag 8 november

De rij van mensen was heel erg lang. Iedereen die om 8.45 uur aanwezig was, kreeg een afspraak, buiten alleenstaande mannen. Zij kregen een papier waarop stond dat zij geen afspraak kregen. Als gevolg moeten zij op straat overleven. Veel onder hen slapen op straat aan de deuren van Fedasil.

dinsdag 9 november

Iedereen kreeg vandaag een afspraak aan het aanmeldcentrum. Gezinnen en kinderen kregen opvang, maar alleenstaande mannen niet.

Woensdag 10 november

Er stonden weer meer dan 200 mensen aan de deuren. Opnieuw enkel families kregen toegang tot het het opvangnetwerk. Alleenstaande mannen kregen geen plaats. 80 mensen kregen ook geen opvang.

Donderdag 11, vrijdag 12 en maandag 15 november

Door de feestdagen (de asieldiensten zijn gesloten) gaan de mensen van afgelopen dagen allemaal op straat zitten tot minstens dinsdag 16 november. Elke dag neemt het aantal mensen op straat toe, en de temperatuur zal blijven dalen. Noodopvang is nu meer dan ooit broodnodig. 

Dinsdag 16 november

Na vijf sluitingsdagen opende het Klein Kasteeltje vandaag de deuren. Meer dan 400 mensen probeerden asiel aan te vragen, waarvan 40 niet-begeleide minderjarigen, 144 mensen in familieverband en 250 alleenstaande mannen. Deze laatste groep kon geen asielaanvraag indienen, en kreeg geen opvangplaats. Dit betekent nog maar eens een nacht op straat, hoewel zij recht hebben op opvang. Wij zien dit dagelijks gebeuren. Geen haan die er naar kraait. Wij blijven dit onder de aandacht brengen.

Woensdag 17 november 

Vandaag kon geen enkele alleenstaande man zijn asielaanvraag indienen, weer geen opvangplaats. Naar schatting kon zeker 100 mensen geen asiel aanvragen waaronder deze keer ook zelfs families en alleenstaande vrouwen die later aankwamen aan het Klein Kasteeltje.

Donderdag 18 november 

Meer dan 200 mensen staan in de wachtrij om proberen asiel aan te vragen, waarvan 21 minderjarigen, 56 gezinnen en ongeveer 130 alleenstaande mannen. De mannen krijgen vandaag weer geen afspraak om asiel aan te vragen en zullen dus voor de zoveelste keer op straat moeten overleven. Mensen zijn zo wanhopig dat ze elke nacht slapen aan de ingang van het Klein Kasteeltje in de hoop om de dag erna toch binnen te geraken. De politie was ook weer aanwezig. Er waren 13 agenten. Zoals de laatste dagen, stonden ze aan de deur een 'ketting te maken' zodat niemand binnen kon komen.

Vrijdag 19 november

Vandaag probeerden 157 mensen asiel aan te vragen aan het Klein Kasteeltje. Daarvan zijn er 28 minderjarigen, 29 mensen in gezinsverband en 100 alleenstaande mannen. De mannen konden weer geen verzoek indienen. Daardoor krijgen zij geen opvang. Dit betekent voor de grote meerderheid van hen weer een extra nacht (en weekend) op straat, geconfronteerd met koude, regen en onzekerheid. Ze vragen ons wanneer ze wél een slaapplaats zullen krijgen. Wij moeten het antwoord schuldig blijven. Wij houden ons hart vast voor volgende week.

Maandag 22 november

Vandaag waren er weer honderden mensen die probeerden om asiel aan te vragen. Alleen maar minderjarigen en families kregen een afspraak. Ongeveer 200 alleenstaande mannen niet. Zij krijgen hierdoor geen opvang en komen op straat terecht. Er is veel chaos en frustratie aan het aanmeldcentrum Klein Kasteeltje. De gemoederen geraken verhit.

Dinsdag 23 november

260 mensen staan deze ochtend aan het Klein Kasteeltje. Ze proberen er asiel aan te vragen. Ongeveer 200 ervan zijn alleenstaande mannen, 72 mensen in familieverband, 26 minderjarigen. Er is veel politie aanwezig. De families, minderjarigen en 1 zeer zieke man zijn binnengelaten. Al de rest staat voor de poort met de politie die alles afschermt. Families die later aankwamen kregen te horen van de politie dat ze geen toegang zullen krijgen. Ze belanden dus op straat.

woensdag 24 november

Vandaag stonden ongeveer 300 mensen aan het Klein Kasteeltje waarvan 36 minderjarigen, 52 mensen in familieverband en ongeveer 200 alleenstaande mannen. Van deze laatste groep konden er maar 20 binnenkomen om asiel aan te vragen en opvang te krijgen. De rest moest weer de straat op.

Donderdag 25 november

Mensen in familieverband, minderjarigen en 30 alleenstaande mannen konden vandaag asiel aanvragen aan het Klein Kasteeltje. Om 9u was de politie vertrokken en om 10u hadden de meeste alleenstaande mannen die nog buiten stonden, het Klein Kasteeltje al verlaten.

Vrijdag 26 november

We zijn zover gekomen dat politie aan het Klein Kasteeltje de wachtende minderjarigen trieert op basis van uiterlijk. Zie je er volgens een agent niet minderjarig uit? Dan krijg je geen opvang. Dit is érg problematisch. De kans is reëel dat veel minderjarigen die er ouder uitzien dan 18 jaar zo uit de boot vallen en komend weekend op straat belanden met temperaturen die de 0 benaderen. Ongezien dit.

Maandag 29 november

Vandaag was de situatie er werkelijk dramatisch. Er werd één iemand opgehaald door een ambulance met onderkoelingsverschijnselen en de triage van minderjarigen verliep erg snel en chaotisch. Onze medewerkers telden zo'n 180 alleenstaande mannen maar om 9u30 waren de politie en de asieldiensten spoorloos verdwenen zonder deze groep mensen te informeren. Wellicht weer een extra dag op straat. De triage wordt niet door de politie gedaan, maar door de asieldiensten. Politie is wel overduidelijk aanwezig, en haalt 'meerderjarigen' hardhandig uit de rij als ze niet meewerken. Triage aan de poort werkt niet en is onwettig. De kans dat minderjarigen niet opgepikt worden is erg groot. Dan is het aan vrijwilligers om alles te proberen om hen toch binnen te krijgen.

Dinsdag 30 november

285 mensen werden vandaag binnengelaten waarvan 24 minderjarigen, 70 mensen in familieverband en 191 alleenstaande mannen. Bij die laatsten is er geen triage gebeurd aan de poort. Alle mannen die al dagenlang dag en nacht aanschoven aan het Klein Kasteeltje in Brussel om daar hun asielprocedure in gang te zetten, zijn daar dinsdagochtend samen met de andere wachtenden binnengelaten om zich te laten registreren. Opvang krijgen ze niet allemaal: daarvoor is er nog niet voldoende plaats.

Woensdag 1 december

Vandaag heerste totale willekeur, waardoor cijfers verzamelen moeilijk was. 222 mensen konden asiel aanvragen waarvan 63 personen in familieverband, 25 minderjarigen en 134 alleenstaande mannen. De meeste mannen krijgen geen opvangplaats, een kleine minderheid wel. Het is erg onduidelijk hoe deze keuzes gemaakt worden, en op basis van welke criteria.

Donderdag 2 december

Asielzoekers die na de zoveelste nacht buiten in de smeltende sneeuw aanschuiven voor een opvangplaats die ze ook vandaag niet gaan krijgen. Wraakroepend. 90 alleenstaande mannen konden vandaag niet binnen. 55 mensen in familieverband en 8 minderjarigen konden wel asiel aanvragen. 

Vrijdag 3 december

Vandaag konden ongeveer 200 mensen asiel aanvragen en opvang krijgen waarvan 91 alleenstaande mannen, 95 mensen in familieverband en 14 minderjarigen. 45 alleenstaande mannen moesten buiten blijven staan en zullen dus heel dit weekend op straat moeten blijven.

Maandag 6 december

Vandaag moesten 90 alleenstaande mannen achterblijven op straat. 50 konden wel asiel aanvragen en kregen opvang net zoals alle mensen in familieverband en minderjarigen. Dankzij ons Startpunt-team ter plaatste konden 3 minderjarigen toch nog asiel aanvragen die oorspronkelijk geen toegang kregen. We moesten ook een ambulance bellen voor een man die voor onze ogen neerviel.

Dinsdag 7 december

Opnieuw 50 mensen op straat! Om 8u staan er ongeveer 200 mensen voor de poort van het klein kasteeltje waarvan 62 mensen in familieverband en 20 minderjarigen. Het is 3 graden buiten. Mensen hebben het koud. Er zijn kinderen, volwassenen, minderjarigen. Maar het belangrijkste is: het zijn mensen. Mensen die een thuis verdienen.

Woensdag 8 december

Vandaag kregen 9 niet-begeleide jongeren en 70 alleenstaande mannen te horen dat er geen plaats voor hen is. Zij moeten op straat doorbrengen. Medewerkers van Fedasil en het middenveld zoeken naarstig naar noodoplossingen. 162 mensen konden wel asiel aanvragen. Wie kreeg er dan opvang? 16 minderjarigen en 70 mensen in familieverband.

Donderdag 9 december

De situatie was erg rustig vergeleken met de vorige dagen. Alle families en minderjarigen mochten binnen. Ongeveer 75 mannen gingen naar binnen, en slechts een tiental konden geen asiel aanvragen.

Vrijdag 10 december

Vandaag waren er weer een 70-tal mannen die geen asielaanvraag konden indienen. Weer een volledige week waarin mannen uit de boot vallen. Een week waarin minderjarigen op straat stonden. In totaal waren er 77 minderjarigen en mensen in familieverband. Zij konden allemaal asiel aanvragen en opvang krijgen. Er waren ongeveer 125 alleenstaande mannen waarvan er 78 buiten bleven en het weekend op straat zullen moeten doorbrengen.

Maandag 13 december

150 alleenstaande mannen staan vandaag weer op straat. Zij konden geen asielaanvraag indienen. Opnieuw een enorm hoog aantal. De noodoplossingen blijven uit. Na bijna 2 maanden in deze opvangcrisis. Alle aanwezige minderjarigen (35) kregen gelukkig wél een plaats.

Dinsdag 14 december

Weer 110 mensen op straat vandaag! Mensen in familieverband, minderjarigen en 52 alleenstaande mannen konden wel binnen en asiel aanvragen. maar mensen zijn zo wanhopig dat ze elke nacht slapen aan de ingang van het Klein Kasteeltje in de hoop om de dag erna toch binnen te geraken. De mensen die op straat belanden door dit beleid, die hebben ' gewoon pech'. Elke dag gebeurt dit opnieuw, niemand lijkt er wakker van te liggen.

Woensdag 15 december

De situatie lijkt weer te verergeren. 60 mensen in familieverband en 15 minderjarigen konden asiel aanvraag en opvang krijgen. Maar de 120 alleenstaande mannen in de rij, daar konden er 60 wéér geen asiel aanvragen. 1 man in de rij kreeg een aanval en werd ter plekke verzorgd. Politie die weer volop aanwezig is. Dagelijks worden basisrechten geschonden.

Donderdag 16 december

Vandaag probeerden 122 alleenstaande mannen asiel aan te vragen. 50 van hen moesten buiten blijven. 27 minderjarigen en 47 mensen in familieverband konden wel opvang krijgen.

Vrijdag 17 december

Deze ochtend heeft iedereen een afspraak gekregen voor een asielaanvraag in te dienen en een opvangplaats te krijgen. Eindelijk wat goed nieuws. Hopelijk zet zich dit volgende week door. We zijn er nog niet.

Maandag 20 december 

Vandaag kregen minimum 60 alleenstaande mannen geen opvangplaats. Ze konden geen asielaanvraag indienen. Opvangcrisis gaat derde maand in. Licht aan het einde van de tunnel? Nog lang niet.

Dinsdag 21 december

Alle mensen in familieverband en minderjarigen konden vandaag asiel aanvragen en opvang krijgen. Maar 28 alleenstaande mannen konden toegang tot het Klein Kasteeltje krijgen. 90 moeten op straat achterblijven.

Woensdag 22 december

Vandaag kregen 60 mannen geen opvangplaats, en konden ze geen asiel aanvragen. We geven elke dag enkel cijfers, maar laat ons alsjeblieft niet vergeten dat het hier om mensen gaat. Met een eigen verhaal. Dat voor meerdere weken op een rij. We mogen dit niet normaliseren, of hier aan wennen. We moeten dit elke dag blijven veroordelen, tot de situatie terug normaliseert en iedereen die er recht op heeft terug een opvangplaats krijgt, en asiel kan aanvragen.

Donderdag 23 december

30 mannen kregen vandaag geen opvangplaats en konden geen asielaanvraag indienen. We naderen kerstavond. Is de herberg vol, of mogen deze mensen er niet meer bij? In totaal stonden er vandaag 69 alleenstaande mannen, 41 mensen in familieverband en 20 minderjarigen in de wachtrij aan het Klein Kasteeltje.

Vrijdag 24 december

Vandaag kon iedereen asiel aanvragen en opvang krijgen.

Maandag 27 december

Vandaag kon iedereen asiel aanvragen en opvang krijgen.

Dinsdag 28 december

Vandaag kon iedereen asiel aanvragen en opvang krijgen. Dat zijn 54 personen in familieverband, 14 minderjarigen en 57 alleenstaande mannen.

Woensdag 29 december

Vandaag kreeg weer iedereen een opvangplaats (2 minderjarigen, 36 mensen in familieverband en 50 alleenstaande mannen). Morgen de laatste werkdag van de week. Overmorgen sluit het Klein Kasteeltje. Hopelijk wordt 2022 een jaar zonder opvangcrisis!

Donderdag 30 december

Weer een dag waarop iedereen (8 minderjarigen, 39 mensen in familieverband en 38 alleenstaande mannen) een opvangplaats heeft gekregen. De eerste normale week sinds half oktober. Dat doet deugd.

Vrijdag 31 december

Fedasil en DVZ zijn gesloten (verlof).

Maandag 3 januari

Vandaag konden ongeveer 60 alleenstaande mannen geen asiel aanvragen en opvang krijgen. 91 mensen in familieverband, 20 minderjarigen en 40 andere alleenstaande mannen kregen wel asiel en opvang.

Dinsdag 4 januari

Vandaag kreeg iedereen (190 personen) die hier nood aan had een opvangplaats. Dit is goed, maar het blijft wringen dat dit van week tot week lijkt te veranderen. Het blijkt nog steeds erg moeilijk om de basisrechten van mensen op de vlucht élke dag te respecteren.

Woensdag 5 januari

Vandaag kreeg iedereen (15 minderjarigen, alle mensen in familieverband en 113 alleenstaande mannen) die hier nood aan had een opvangplaats. 

Donderdag 6 januari

Vandaag kreeg iedereen (9 minderjarigen, 72 mensen in familieverband en 91 alleenstaande mannen) die hier nood aan had een opvangplaats. 

Vrijdag 7 januari

Iedereen kon vandaag asiel aanvragen en kreeg een opvangplaats (6 minderjarigen, 61 mensen in familieverband en 71 alleenstaande mannen).

Maandag 10 januari

Iedereen kon vandaag asiel aanvragen en opvang krijgen (30 minderjarigen, 100 mensen in familieverband en 115 alleenstaande mannen).

Dinsdag 11 januari

Vandaag hebben alle mensen asiel kunnen aanvragen. Iedereen kreeg opvang (12 minderjarigen, 66 mensen in familieverband en 143 alleenstaande mannen).

Woensdag 12 januari

Iedereen kon vandaag binnen: 43 mensen in familieverband, 9 minderjarigen en 73 alleenstaande mannen.