Wat deden we voor onderwijs in 2024?
- Villa Veerkracht - springplank naar onderwijs: een nieuw pre-OKAN-traject bereidt laag- of niet-geletterde jongeren uit de asielopvang voor op OKAN.
- Feel Fine February - twee unieke webinars in februari: wij organiseerden 2 webinars over onderwijsuitdagingen voor jonge nieuwkomers.
- Refugee Route: we brengen verhalen en inzichten over kinderen en jongeren op de vlucht naar scholen.
- Tolkies @ work!: helpt meertalige vrouwen, opgeleid via het Trampoline-project, hun tolkvaardigheden te versterken en hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten.
- Integratie en Onderwijs: de rol van Vluchtelingenwerk in OKAN
- Gesprektafels als bruggenbouwers: verbeterde samenwerking in het Onthaalonderwijs
- Perzische kinderboeken: thuisgevoel brengen voor jonge nieuwkomers
- Innovatieve vormingen: onderwijs zonder grenzen
- Lerarenopleidingen: opstart van een nieuw netwerk
- Sterke Stemmen: migratiemythes ontmaskerd
- Achter de schermen: onmisbare schakels in ons onderwijsteam
Villa Veerkracht - springplank naar onderwijs
De jongeren in dit traject hebben weinig tot geen schoolse ervaring door lange wachtlijsten in OKAN. We boden hen structuur, sociale contacten, taalverwerving en veerkracht, dankzij de begeleiding van gespecialiseerde leerkrachten en vrijwilligers die hen stap voor stap lieten groeien. Villa Veerkracht vierde ook zijn eerste verjaardag. Een bijzondere mijlpaal die we niet onopgemerkt voorbij hebben laten gaan.
Via de stages in Villa Veerkracht sensibiliseren we studenten en docenten in hogere opleidingen (orthopedagogie, onderwijs, sociaal werk) over het werken met kinderen en jongeren op de vlucht.
De organisatie van Villa Veerkracht vraagt veel inzet: intakegesprekken, werkprogramma’s, uurroosters, vrijwilligerswerving, leerlingenopvolging, overleg, contacten met externe partners, teamvorming en administratie.
Feel Fine February - twee unieke webinars in februari
Tijdens deze twee buitengewone webinars ontdekten meer dan 300 deelnemers over de uitdagingen waarmee anderstalige nieuwkomers in het basisonderwijs worden geconfronteerd. Ze verdiepten zich ook in de impact van de asielprocedure op niet-begeleide minderjarigen.
Refugee Route
Sinds september organiseren we schoolbezoeken en informatiesessies over kinderen en jongeren op de vlucht. We ondersteunden activiteiten, beantwoordden vragen van scholen en gaven lezingen over feiten, cijfers en verhalen. Dit schooljaar starten we opnieuw met ‘Refugee Routes’, te beginnen bij het Sint-Janscollege in Gent.
Tolkies @ work!
Het project 'Trampoline' leidt meertalige vrouwen op tot vrijwillige tolken, met als doel hun afstand tot de arbeidsmarkt te verkleinen. Vluchtelingenwerk Vlaanderen bood in samenwerking met Brussel Onthaal gratis vormingen aan, waarbij deelnemers na afloop werden geregistreerd en een vrijwilligersvergoeding ontvingen voor tolkopdrachten. De opleiding richtte zich ook op nuttige woordenschat voor de asielprocedure en werk in sociale sectoren. Na de cursus ontmoetten de deelnemers officiële tewerkstellingsactoren om hun kansen op werk te vergroten.
We hebben overleg gehad met VDAB, Actiris en Forem. Wij hebben de eerste steentjes verlegd, nu is het aan hen om dit structureel te maken en ervoor te zorgen dat ze vrouwen blijven opleiden en tewerkstellen.
Integratie en Onderwijs: de rol van Vluchtelingenwerk in OKAN
OKAN, oftewel Onthaalonderwijs voor anderstalige nieuwkomers, is een essentieel programma dat vluchtelingenkinderen helpt integreren in het reguliere onderwijs. Vluchtelingenwerk Vlaanderen ondersteunt in dit proces door netwerkvorming binnen de OKAN-sector te bevorderen en samen te werken met andere onderwijsniveaus.
We organiseren gesprekstafels om actuele knelpunten aan te pakken, zoals de motivatie van Oekraïense jongeren en analfabetisme bij nieuwkomers. Daarnaast werken we ook aan pedagogische ondersteuning voor leerkrachten en ontwikkelen we hulpmiddelen zoals een uniforme screeningstool voor OKAN. Ons doel is om de onderwijskansen voor kinderen met een vluchtverhaal te vergroten en hen beter voor te bereiden op de arbeidsmarkt.
Gesprektafels als bruggenbouwers: verbeterde samenwerking in het Onthaalonderwijs
In het afgelopen jaar hebben we met veel toewijding gewerkt aan het versterken van de communicatie en samenwerking tussen verschillende actoren binnen het onthaalonderwijs. Onze gesprektafels, die tweemaal per jaar plaatsvinden voor Vlaanderen en eenmaal voor Brussel, zijn uitgegroeid tot een cruciaal platform om signalen uit OKAN-scholen op te vangen, de vinger aan de pols te houden, en waar nodig oplossingen te faciliteren door relevante actoren samen te brengen.
Deze tafels bieden de ruimte om actuele knelpunten te bespreken en oplossingen te formuleren. Een opmerkelijke casus die tijdens een van onze gesprektafels aan bod kwam, betrof een jongere die vlak voor het einde van het schooljaar van een Nederlandstalige school in Brussel naar een Franstalige school in Luik werd overgeplaatst. Dit leidde tot het inzicht dat de overgang van minderjarigheid naar volwassenheid binnen het onthaalnetwerk vaak te abrupt verloopt.
Dankzij de gesprekken met Fedasil en andere betrokken partijen zijn er pilootprojecten gestart om deze overgang soepeler te maken. Doorheen het jaar hebben we intensief samengewerkt met partners zoals Fedasil, scholen, LOP, schoolverantwoordelijken en de dienst voogdij. Dit heeft geleid tot verbeterde communicatie tussen het onthaalnetwerk en scholen, onder andere door het organiseren van bezoekdagen en het opstellen van een verduidelijkingsdocument over de rollen van voogd, onthaalcentrum en school.
Op 7 januari 2025 hebben we dit traject afgesloten met de presentatie van Fedasil's pilootprojecten. Hoewel er nog ruimte is voor verbetering, zijn de eerste stappen gezet naar een betere samenwerking en ondersteuning van jongeren in het onthaalonderwijs.
Daarnaast zijn we gestart met nieuwe gesprektafels voor leerlingbegeleiders in OKAN, met een focus op Brussel en de mogelijkheid tot uitbreiding naar Vlaanderen in 2025. Deze tafels zullen bijdragen aan het delen van best practices en het versterken van de begeleiding van nieuwkomers in het onderwijs.
Perzische kinderboeken: thuisgevoel brengen voor jonge nieuwkomers
Vluchtelingenwerk lanceerde in 2024 een hartverwarmend initiatief door duizend Perzische kinderboeken uit te delen aan jonge nieuwkomers uit o.a. Iran en Afghanistan. Deze boeken maken deel uit van het 'Sunbird'-project, dat als doel heeft om vluchtelingenkinderen toegang te geven tot leesmateriaal in hun moedertaal.
Het project biedt een gevarieerde collectie verhalen voor verschillende leeftijden, van avontuurlijke tot historische vertellingen. De boeken worden kosteloos verspreid onder scholen, bibliotheken en gemeenschapscentra, met als doel de taalontwikkeling en culturele identiteit van deze kinderen te ondersteunen. Scholen en organisaties die geïnteresseerd zijn in het ontvangen van deze boeken werden aangemoedigd contact op te nemen met Vluchtelingenwerk. Samen zorgen we ervoor dat deze jonge nieuwkomers zich welkom voelen in onze gemeenschap.
Innovatieve vormingen: onderwijs zonder grenzen
In het afgelopen jaar hebben we ons ingezet voor het verbeteren van het onderwijs voor nieuwkomers door middel van diverse vormingen. Met een focus op comprehensible learning' en traumasensitief lesgeven, hebben we OKAN-scholen in Brussel voorzien van waardevolle trainingen. Een internationale vorming werd herwerkt tot een Vlaamse variant, specifiek gericht op stressregulatie voor OKAN-leerlingen, en succesvol getest in een Brusselse school.
Daarnaast hebben we, in samenwerking met gespecialiseerde partners zoals Solentra en CNO, zes vormingen georganiseerd voor personeel in het onthaalonderwijs. Deze vormingen richten zich op cultuursensitief omgaan met nieuwkomers en alfabetisering. Ook ad hoc vormingen worden aangeboden om in te spelen op actuele vragen.
Vluchtelingenwerk heeft zelf ook verschillende vormingen verzorgd, waaronder een driedelige training over de asielprocedure, met een focus op de Dublin-procedure. In samenwerking met VIVES hogeschool werd een vorming rond stressregulatie voor vluchtelingen aangepast voor OKAN-leerlingen. Bovendien boden we een vorming aan over psychotrauma, chronische stress en psychologische eerste hulp bij vluchtelingen.
De onderwijsmedewerkers coördineren het expertisenetwerk en zorgen voor de praktische en inhoudelijke uitwerking van het vormingsprogramma. Ze organiseren ook de supervisie en intervisie van de vormingen binnen het netwerk. Naast deze inspanningen nemen we actief deel aan ad hoc overleg met onderwijsactoren op alle niveaus, zoals het CLB en de klankbordgroep van Samen Tegen Schooluitval.
Deze initiatieven dragen bij aan het optimaliseren van het onderwijs voor kinderen en jongeren met een vluchtachtergrond, en zorgen ervoor dat leerkrachten beter zijn uitgerust om deze leerlingen te ondersteunen in hun leerproces.
Lerarenopleidingen: opstart van een nieuw netwerk
In onze voortdurende inzet voor beter onderwijs, zijn we in november 2024 gestart met de opbouw van een nieuw netwerk gericht op lerarenopleidingen. In de beleidsnota onderwijs wordt benadrukt dat er veel aandacht moet worden besteed aan taalvaardigheid, maar niet alle leerkrachten voelen zich hier voldoende op voorbereid.
Om dit aan te pakken, hebben we gesprekken gevoerd met de VLIR, de hogescholenraad en diverse lerarenopleidingen. Het doel is om een professionele leergemeenschap op te richten die zich richt op taligheid en interculturaliteit.
Begin 2025 zullen we een bevraging uitvoeren om inzicht te krijgen in de vaardigheden die (startende) leerkrachten nog missen. De resultaten hiervan willen we terugkoppelen naar de lerarenopleidingen. Daarnaast plannen we netwerkdagen waar good practices uitgewisseld kunnen worden. Hoewel dit initiatief nog in de beginfase zit, is het een belangrijke stap in de voorbereiding op 2025.
We kijken ernaar uit om samen met onze partners een toekomstgericht perspectief te ontwikkelen dat leerkrachten beter voorbereidt op de uitdagingen van een diverse klasomgeving.
Sterke Stemmen: migratiemythes ontmaskerd
In de aanloop naar de verkiezingen in 2024 hebben we het initiatief "Sterk(e) stemmen – over migratie, mythes en mensen" gelanceerd. Dit project bood meer dan 500 studenten de kans om in gesprek te gaan met mensen die hun land ontvlucht zijn en medewerkers van Vluchtelingenwerk.
Tijdens deze gastcolleges werden persoonlijke verhalen gedeeld en feiten over migratie besproken, met als doel jongeren bewuster te maken van de realiteit achter migratie en hen te helpen weloverwogen keuzes te maken bij het stemmen. Het project heeft plaatsgevonden op 11 verschillende locaties en bood een unieke gelegenheid om direct in contact te komen met verhalen die vaak ongehoord blijven.
Door deze uitwisseling kregen jongeren de kans om hun perspectieven te verbreden en een dieper begrip te ontwikkelen van de uitdagingen en ervaringen van vluchtelingen in België. We zijn dankbaar voor de betrokkenheid en interesse van alle deelnemende scholen en studenten.
Collega's achter de schermen: onmisbare schakels in ons onderwijsteam
Saïdja en Veronique zijn twee onmisbare krachten binnen ons onderwijsteam. Ze werken niet alleen aan de frontlinie, maar doen ook veel belangrijk werk achter de schermen om de positie van mensen op de vlucht in het onderwijs te versterken. Veronique is actief in de klankbordgroep voor de groep 'Samen tegen Schooluitval'. Daarnaast is ze lid van de adviesraad OKAN voor de VLOR, waar ze haar expertise inzet om de onderwijsomgeving voor anderstalige nieuwkomers te verbeteren. Haar betrokkenheid zorgt ervoor dat de stem van vluchtelingen gehoord wordt in belangrijke beleidsdiscussies.
Saïdja en Veronique bezoeken regelmatig scholen en randorganisaties om informatie te geven en bewustwording te creëren. Ze hebben onder andere presentaties gegeven bij De Ring, beweging.net, en tijdens OKAN-bijeenkomsten in Vlaams-Brabant. Ook werken ze samen met instellingen zoals de ODISEE hogeschool om de integratie van vluchtelingen in het onderwijs te bevorderen. Hun inzet en passie maken een groot verschil voor zowel de vluchtelingen als de onderwijsinstellingen waarmee ze samenwerken.
